«ГАВРИИЛ КОЛЕСОВ САХА ОЛОҤХОТУН ТАРҔАТЫЫГА УОННА ҮЙЭТИТИИГЭ КЫЛААТА»

Өрөспүүбүлүкэтээҕи билим-практическай кэмпириэнсийэ кыттыылаахтарын ылыммыт  РЕЗОЛЮЦИЯТА

2017 сыл муус устар ый 7 күнүгэр Аллараа Бэстээх сэлиэнньэтигэр “Гавриил Колесов саха олоҥхотун тарҕатыыга уонна үйэтитиигэ кылаата” өрөспүүбүлүкэтээҕи билим-практическай кэмпириэнсийэ буолан ааста. Тэрээһин САССР уонна РСФСР үтүөлээх артыыһа, САССР народнай артыыһа, ССРС Суруйааччыларын Союһун чилиэнэ, П.А. Ойуунускай аат. Государственнай бириэмийэ лауреата, уһуйааччы Гавриил Гаврильевич Колесов төрөөбүтэ 85 сылыгар уонна саха олоҥхотун аһаҕас халлаан анныгар аан маҥнайгынан туруоран олоҥхону театральнай искусство холобуругар таһаарбыт Николай Иванович Степанов – Ноорой төрөөбүтэ 120 сылыгар  аналлаах Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар уонна  республикаҕа Олоҥхону үйэтитии иккис 10 сылын тэрийэр Национальнай комитет бигэргэтиллибит  барыл чэрчитинэн ыытылынна.

Кэмпириэнсийэ үлэтин хаамыытыгар М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи Федеральнай үнүбүрсүтүөтүн, Олоҥхо научнай үнүстүтүүтүн, М.Н. Жирков аатынан Дьокуускайдааҕы муусука колледжын, Култуура уонна ускуустуба колледжын бэрэппэдэбээтэллэрэ, научнай үлэһиттэрэ, Сунтаар, Ньурба, Бүлүү, Үөһээ Бүлүү, Мэҥэ-Хаҥалас, Чурапчы, Амма, Хаҥалас, Нам, Уус-Алдан, Таатта, Кэбээйи, Эдьигээн улуустарын, Дьокуускай куорат, Хатас бөһүөлэгин орто уонна музыкальнай оскуолаларын, орто анал үөрэхтэрин, оҕо саадтарын, култуура, музей, библиотека үлэһиттэрэ 340 киһи кыттыыны ыллылар.

Кэмпириэнсийэ саха олоҥхотун уонна фольклорун толорор төрүт  үгэстэрин үөрэтии, сөргүтүү, чинчийии, тарҕатыы билиҥҥи кэмҥэ таһымын торумнааһын хайысхаларынан үлэлээтэ уонна Николай Степанов-Ноорой уонна Гавриил Колесов олоҥхону үйэтитиигэ сүрүн кылааттарын, култуура, искусство, литература сайдыытыгар оруолларын чопчулаата.       Кэмпириэнсийэни тэрийээччилэринэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин культуураҕа уонна духуобунай сайдыыга министиэристибэтэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕэриигэ министиэристибэтэ, «Мэҥэ Хаҥалас улууһа» Муниципальнай оройуон, Саха сирин норуоттарын музыкатын уонна фольклорун түмэлэ, М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай үнүбүрсүтүөт, М.Н. Жирков аатынан Дьокуускайдааҕы муусука колледжа (училище), Саха Өрөспүүбүлүкэтин “Олоҥхо Ассоциацията” общественнай тэрилтэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Олоҥхо театра буоллулар.

Кэмпириэнсийэ 9 олугунан үлэлээтэ: «Саха сирин түөлбэлэрин уос номоҕор сылдьар олоҥхоһуттарын толорор ньымаларын уратытын түмэн ырытыы”, “Билиҥҥи кэмҥэ биирдиилээн олоҥхону толорооччу, айааччы дьон таһымнара, репертуардара (удьуордааһын, утумнааһын, республикаҕа ыытыллар үгэс буолбут күөн күрэстэр, фестиваллар уопуттара)”, “ Түөлбэ, улуус иһигэр олоҥхону үөрэтии, уһуйуу, тарҕатыы үөрүйэхтэрин билиҥҥи кэмҥэ туруга, инники соруга (оҕо саадтара, оскуолалар, орто, үрдүк үөрэх кыһалара)”, “Олоҥхону уус-уран самодеятельнай, профессиональнай таһымҥа таһаарыы тосхоллоро (народнай театрдар, опера, балет, үҥкүү театрдара, олоҥхо театра)”, «Н.И. Степанов – Ноорой олоҕо уонна айымньылаах үлэтэ. Олоҥхону  үйэтитиигэ  кылаата”, “Гавриил Колесов олоҕо айар үлэтэ. Олоҥхону үйэтитиигэ кылаата», «Олоҥхону тарҕатыыга общественнай түмсүүлэр ыытар үлэлэрин суолтата”, “Олоҥхону үйэтитиигэ  олоҥхоһут-суруйааччылар оруоллара, олоҥхо кинигэлэрин таһаарыы суолтата”, “Олоҥхону тарҕатыыга көрдөрөр-иһитиннэрэр  эйгэ оруола”. Барыта   140 дакылаат иһитиннэрии оҥоһулунна.

Кэмпириэнсийэ кыттыылаахтара САССР уонна РСФСР үтүөлээх артыыһа, САССР народнай артыыһа, ССРС Суруйааччыларын Союһун чилиэнэ, П.А. Ойуунускай аат. Государственнай бириэмийэ лауреата, уһуйааччы Гавриил Гаврильевич Колесов уонна саха олоҥхотун аһаҕас халлаан анныгар аан маҥнайгынан туруоран олоҥхону театральнай искусство холобуругар таһаарбыт Николай Иванович Степанов – Ноорой олоҥхону үйэтитиигэ-тарҕатыыга киллэрбит сүдү кылааттарын бэлиэтииллэр уонна ааттарын үйэтитиигэ  санааларын эттилэр.

Өрөспүүбүлүкэтээҕи билим-практическай кэмпириэнсийэҕэ ааҕыллыбыт сүрүн дакылааттарга, иһитиннэриилэргэ, аһаҕас кэпсэтиигэ киирбит санаалары, этиилэри түмэн кэмпириэнсийэ  маннык ис хоһоонноох РЕЗОЛЮЦИЯНЫ ылынар:

САХА ӨРӨСПҮҮБҮЛҮКЭТИН Ил Дарханыгар Борисов Егор Афанасьевичка, Саха Өрөспүүбүлүкэтин  БЫРАБЫЫТЫЛЫСТЫБАТЫГАР, Саха Өрөспүүбүлүкэтин  судаарыстыбаннай мунньаҕын (“Ил Түмэн”) бэрэсэдээтэлигэр  Жирков Александр Николаевичка, Саха Өрөспүүбүлүкэтин култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга министиэристибэтигэр министр Тихонов Владимир Ивановичка, СӨ Олоҥхону иккис 10 сылын тэрийэр, ыытар национальнай кэмитиэтигэр бэрэсэдээтилигэр Жирков Александр Николаевичка, СӨ «Олонхо Ассоциацията» общественнай түмсүү президеныгар Габышева Феодосия Васильевнаҕа, СӨ Олоҥхо театрыгар директор Власов Виталий Гаврильевичка, П.А. Ойуунускай аатынан Саха Судаарыстыбыннай Академическай Театрыгар директор Николаев Анатолий Павловичка:

1. Өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо Театрыгар Гавриил Гаврильевич Колесов аатын иҥэрэр боппуруоһу 2017 сыл ахсынньы 31 күнүгэр дылы дьаһал ыларга;
2. Гавриил Колесов аатынан бастыҥ олоҥхону толорооччуга, тарҕатааччыга, чинчийээччигэ, үйэтитээччигэ Судаарастыбыннай бириэмийэни олохтуурга;
3. 2018 сылга П.А. Ойуунускай “Дьулуруйар Ньургун Боотур” олоҥхото грампластинкаҕа суруллубута 50 сыллаах үбүлүөйдээх сылыгар Өрөспүүбүлүкэ бырагыраамматыгар киллэрэн анал тэрээһиннэри Дьокуускайга, Санкт-Петербурга, Москваҕа торумнаан ыытарга ( 2018 сыл, алтынньы ыйга);
4. Санкт-Петербург куорат Судаарыстыбыннай Академическай Капеллатыгар, 1968 сыллаахха, оччолорго ССРС норуоттарыттан аан маҥнайгынан грампластикаҕа Гавриил Колесов толоруутугар үйэтитиллибит П.А. Ойуунускай “Дьулуруйар Ньургун Боотур” олоҥхото чахчы манна суруллубута диэн өйдөбүнньүк сурук оҥотторон ыйыырга ( 2018 сыл, муус устар 8 күнүгэр дылы);
5. П.А. Ойуунускай “Дьулуруйар Ньургун Боотур” олоҥхотун, ону таһынан «Саха суруйааччыларын куоластарын», “ Саха сирин художественнай самодеятельноһын кыттыылаахтарын” грампластинкаҕа устарга утумнаах үлэтин иһин звукорежиссер Любимов Геннадий Павловичка « Саха республикатын культуратын үтүөлээх деятелэ» ааты иҥэрэргэ;
6. СӨ Олоҥхо театра саҥа дьиэлэнэригэр дьаһал ылан, тэтимнээх үлэ ыытылларыгар.

     Саха Өрөспүүбүлүкэтин культуураҕа уонна духуобунай сайдыыга министиэристибэтигэр министр Тихонов Владимир Ивановичка, «Мэҥэ-Хаҥалас улууһа» МО баһылык Старостин Николай Прокопьевичка , СӨ Олоҥхо театрыгар директор Власов Виталий Гаврильевичка, П.А. Ойуунускай аатынан Саха Судаарыстыбыннай Академическай Театрыгар директор  Николаев Анатолий Павловичка, СӨ олохтоох омуктар фольклорун уонна муусукатын музейыгар директор Решетникова Аиза Петровнаҕа, М.Н. Жирков аатынан ДьМК директорын солбуйааччыга Скрыбыкина Чаянда Кимовнага :

1. Конференция матырыйаалларын бэчээккэ бэлэмнээн таһаарарга (алтынньы ыйга дылы);
2. Дьокуускай куоракка 2017 сыл сэтинньи ыйга Өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадатыгар Г.Г. Колесовка аналлаах тэрээһиннэри былааннаан ыытарга (ыһыах, пресс -конференция, үбүлүөйүнэй концерт);
3. Гавриил Колесов саха олоҥхотун үйэтитиигэ кылаатын туһунан научнай-популярнай киинэ оҥорорго;
4. Гавриил Колесов толоруутугар » Эрчимэн Бэргэн» С.С. Васильев-Борогонскай олоҥхотун мультфильм оҥорон тарҕатарга;
5. Гавриил Колесов олоҕун, айар үлэтин туһунан кинигэни бэчээккэ бэлэмнээн таһаарарга;

       Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕин уонна наукатын  министиэристибэтигэр министр Егоров Владимир Анатольевичка:

1. Олоҥхоҕо уһуйар кыһыҥҥы, сайыҥҥы лааҕырдары киин, илин эҥэр улуустарга тэрийэн үлэлэтии;
2. Олоҥхону үөрэтиигэ өрөспүүбүлүкэ бастыҥ олоҥхону толорууга уһуйааччыларын уопуттарын, үлэлэрин түмэн методическай пособиелары бэчээккэ бэлэмнээн тарҕатыы;

      М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Иилиҥҥи федеральнай үнүбүрсүтүөт  Олоҥхо билим-чинчийэр үнүстүтүүтүгэр директор Иванов Василий Николаевичка , Россия Наукаларын Академиятын Сибиирдээҕи салаатын Гуманитарнай чинчийии уонна аҕыйах ахсааннаах Хотугу норуоттар проблемаларын үөрэтии үнүстүтүүтүгэр директоры солбуйааччы Попова Наталья Иннокентьевнаҕа:

1. СӨ Архивыгар харалла сытар Н.И. Степанов-Ноорой ырыаларын, тойуктарын диискэҕэ таһааран тарҕатыы;
2. Биэс сылынан Н.И.Степанов-Ноорой 125 сааһын көрсө айар үлэтин, тахсыбатах, бэчээттэммэтэх үлэлэрин, олоҥхолорун түмэн кинигэ тахсарыгар үлэлииргэ;
3. Түөлбэ олоҥхотун тилиннэрэр туһугар түөлбэ олоҥхотун тиэкистэрин уратытын чинчийии. Олоҥхоһуттар тыыннаах куоластара суруллубут матырыйаалларын өрөспүүбүлүкэ, арассыыйа уо.д.а. архыыптарыттан булан, наардаан уһуйааччыларга, толорооччуларга, норуокка тарҕатарга, тиэрдэргэ;

Мэҥэ-Хаҥалас улууһун «Догдоҥо нэһилиэгэ» Муниципальнай тэриллиигэ баһылык Новгородов Иван Ивановичка:

1. Н.И. Степанов-Ноорой 125 сылыгар архивка сытар материалларын хомуйан ылан, бэчээккэ бэлэмнээн айымньыларын хомуурунньугун таһаарарга;

2.Бөкө нэһилиэгин Олоҥхо Дьиэтигэр Н.И. Степанов-Ноорой аатын иҥэрэргэ дьаһал ыларга;

3. Н.И. Степанов-Ноорой олорбут өтөҕүн сөргүтэн, онно мемориальнай дуосканы оҥорон олоҥхоһут аатын үйэтитэргэ;
4. Догдоҥо нэһилиэгэр саҥа квартал уулуссатыгар Н.И. Степанов-Ноорой аатын иҥэрэргэ;